Sao chổi "mọc sừng lao về phía Trái đất
Sao chổi phát nổ to bằng một thành phố có tên 12P/Pons–Brooks đang tiến đến điểm gần Trái đất nhất trên quỹ đạo 71 năm qua Hệ Mặt trời.
Một sao chổi núi lửa khác thường bay về hướng Mặt trời dường như "mọc sừng" sau khi phát nổ, khiến nó sáng như một ngôi sao nhỏ và trút "magma" siêu lạnh vào không gian. Đây là lần đầu tiên giới nghiên cứu quan sát sao chổi này phun trào trong gần 70 năm.
Sao chổi 12P/Pons-Brook (12P) trong ảnh chụp hôm 26/7. (Ảnh: Comet Chasers/Richard Miles)
Sao chổi 12P/Pons-Brooks (12P) là một sao chổi núi lửa lạnh. Giống như mọi sao chổi khác, thiên thể băng này bao gồm phần nhân rắn chứa hỗn hợp băng, bụi và khí gas, bao quanh là đám mây khí gas gọi là đầu sao chổi. Nhưng không giống hầu hết sao chổi khác, khí gas và băng bên trong nhân của 12P tích tụ nhiều đến mức nó có thể phát nổ dữ dội, bắn ra vật chất lạnh giá gọi là magma băng, thông qua những vết nứt lớn ở vỏ nhân.
Hôm 20/7, nhiều nhà thiên văn học phát hiện cơn phun trào lớn từ sao chổi, khiến nó đột nhiên sáng gấp khoảng 100 lần so với bình thường, theo Spaceweather.com. Sự gia tăng độ sáng này diễn ra khi vỏ sao chổi bất ngờ phồng lên bởi khí gas và tinh thể băng giải phóng từ bên trong, cho phép nó phản chiếu nhiều ánh sáng Mặt trời xuống Trái đất hơn.
Hôm 26/7, vỏ sao chổi lớn phát triển tới đường kính 230.000km, rộng hơn 7.000 lần so với phần nhân vốn có đường kính 30km, Richard Miles, nhà nghiên cứu ở Hiệp hội Thiên văn học Anh, chuyên gia về sao chổi núi lửa lạnh, cho biết. Nhưng điều thú vị là hình dạng dị thường của phần vỏ mở rộng khiến sao chổi trông như mọc sừng. Các chuyên gia khác ví sao chổi biến dạng như Millennium Falcon, một trong những phi thuyền nổi tiếng từ bộ phim Star Wars.
Hình dáng bất thường của vỏ sao chổi nhiều khả năng do biến dạng ở phần nhân của 12P. Khí gas tràn ra có thể bị cản lại một phần bởi mấu nhọn trên nhân, tạo thành hình chữ V ở vỏ. Khi khí gas tiếp tục bay xa khỏi sao chổi, hình chữ V trở nên dễ thấy hơn. Nhưng cuối cùng phần vỏ mở rộng sẽ biến mất khi khí gas và băng quá phân tán để phản chiếu ánh sáng Mặt trời.
Theo Miles, đây là vụ phun trào lớn đầu tiên phát hiện từ 12P trong 69 năm qua, chủ yếu do quỹ đạo của sao chổi này khiến nó ở quá xa Trái đất để quan sát. 12P mất khoảng 71 năm để hoàn thành quỹ đạo quanh Mặt trời. Trong suốt thời gian đó, nó bị đẩy tới rìa xa nhất của hệ Mặt trời. Sao chổi này sẽ tới điểm gần Mặt trời nhất vào ngày 21/4/2024 và tới gần Trái đất nhất vào ngày 2/6/2024, có thể quan sát bằng mắt thường trên bầu trời đêm.
Ngoài 12P, trong vài năm qua giới nghiên cứu từng ghi nhận một số vụ phun trào từ 29P/Schwassmann-Wachmann (29P), sao chổi núi lửa dễ bay hơi nhất trong hệ Mặt trời. Hồi tháng 12/2022, các nhà thiên văn học chứng kiến vụ phun trào lớn nhất từ 29P trong 12 năm, phun khoảng một triệu tấn magma lạnh vào không gian.
