Top 11 khám phá và phát minh nổi tiếng trong nền văn minh Lưỡng Hà
Là cái nôi của văn minh nhân loại, nền văn minh Lưỡng Hà, là nơi sản sinh ra nhiều phát minh và khám phá có giá trị. Chính ở đây, sản xuất nông nghiệp ra đời và phát triển. Thủy lợi và thâm canh được phổ biến ở khu vực này nhờ vùng đất phù sa màu mỡ giữa sông Euphrates và sông Tigris. Phát minh về nông nghiệp khiến con người có thể định canh định cư trong một thời gian dài hơn mà không phải sống lang bạt, phụ thuộc vào việc hái lượm, săn bắn.
Phát minh về phương tiện vận chuyển đầu tiên ở nền văn minh Lưỡng Hà là : xe kéo và thuyền buồm. Hãy cùng khám phá mãi (khamphamai.com) liệt kê 11 phát minh và khám phá hàng đầu có ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của loài người trong nền văn minh Lưỡng Hà cổ đại:
11. Bánh xe
Bánh xe đầu tiên được sử dụng để vận chuyển, được phát minh bởi một thợ gốm và được cho là tồn tại vào khoảng năm 3500 trước Công nguyên.
Bánh xe được sử dụng như một hình thức vận chuyển xa xỉ dành cho những người giàu có, nhưng cũng được sử dụng trong nông nghiệp để tưới tiêu, làm đồ gốm và xay xát. Việc phát minh ra cỗ xe và nhiều đổi mới quan trọng khác trong lịch sử cũng được dựa trên cơ sở phát minh về bánh xe.
10. Cỗ xe kéo
Theo thời gian, con người đã học cách thuần hóa ngựa, bò đực và các động vật hữu ích khác và phát minh ra cỗ xe kéo. Xe kéo trở thành phương tiện giao thông chuyên chở cá nhân đầu tiên dành cho Hoàng gia và giới quý tộc. Nó cũng được sử dụng nhiều để chuyên chở trong chiến tranh, thể thao và trong đời sống hằng ngày. Cấu trúc của những cỗ xe đầu tiên là từ gỗ nhẹ với vành gỗ uốn cong. Cỗ xe đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 3200 trước Công nguyên trong nền văn minh Lưỡng Hà và được ưa thích sử dụng cho đến khi phương tiện giao thông cơ giới ra đời.
9. Thuyền buồm
Người Sumer ( chỉ người dân trong khu vực thuộc nền văn minh Lưỡng Hà) nhận thấy rằng vận chuyển bằng đường bộ rất khó khăn và mất nhiều thời gian trong khi vận chuyển bằng đường thủy băng qua biển sẽ dễ dàng và thuận tiện hơn rất nhiều. Chính vì vậy mà chiếc thuyền buồm đầu tiên được phát minh và sử dụng trước tiên ở trên các dòng sông và cần điều khiển bởi con người. Chiếc thuyền buồm đầu tiên có thiết kế đơn giản, nguyên thủy sử dụng cho thương lái, chúng có hình vuông và cánh buồm được làm bằng vải. Hướng của thuyền buồm không thể thay đổi, phụ thuộc vào hướng gió. Nếu hướng gió không thuận chiều, người ta sẽ phải chờ gió đổi chiều.
8. Cái cày
Con người đã học cách thuần hóa động vật và sử dụng chúng phục vụ cho cuộc sống. Ở nền văn minh Lưỡng Hà, người đầu tiền phát minh ra cái cày và dùng bò làm sức kéo là vua Ard. Chiếc cày đầu tiên được làm bằng gỗ và rất nặng. Vấn đề chính với cái cày này là bùn đất thường dính dày vào nó và cần phải làm sạch liên tục. Nó cũng không thể sử dụng trong cỏ dày. Tuy nhiên đây vẫn là phát minh vĩ đại, giúp người Lưỡng Hà sớm có thể định canh định cư, nhờ việc cày đất sau để canh tác, trồng trọt, thoát khỏi cảnh sống lang bạt hái lượm nay đây mai đó, tạo tiền đề cho nền nông nghiệp phát triển.
7. Hệ thống đo lường thời gian
Người Lưỡng Hà đã phát minh ra khái niệm thời gian, chia các đơn vị thời gian thành 60 phần, và là cơ sở dẫn đến khái niệm 60 phút-1 giờ và 60 giây- 1 phút được dùng tới tận ngày nay. Người Babylon đã xây dựng một công thức tính trong thiên văn dựa trên hệ thống cơ sở 60 được kế thừa từ người Sumer. Số 60 được lựa chọn chọn vì nó dễ dàng chia hết cho sáu.
6. Chiêm tinh và thiên văn học
Khái niệm chiêm tinh học ra đời và phát triển trong nền văn minh Lưỡng Hà . Con người thời kỳ này tin tưởng rằng, mọi sư việc xảy ra trong cuộc sống đều có một ý nghĩa tâm linh.
Các nhà chiêm tinh cổ đại quan sát vị trí của các vì sao, dự báo các điềm lành, điềm dữ và đưa ra lời tiên tri dự báo hoặc đưa ra những lời khuyên cho vua chúa, quý tộc . Thuật chiêm tinh của nền văn minh Lưỡng Hà chính là khởi nguồn, cơ sở của cho thuật chiêm tinh của người Hy Lạp với mật ngữ 12 chòm sao ( Ma Kết, Sư Tử, Nhân Mã…) còn được sử dụng tới tận ngày nay.
Thiên văn học chính là việc quan sát các chòm sao. Người Lưỡng Hà dựa vào sự thay đổi của các chòm sao để đánh dấu các mùa thu hoạch hoặc gieo trồng lương thực . Họ cũng vẽ bản đồ các vì sao, quan sát sự vận động của mặt trời, mặt trăng, các vì sao để dự đoán các sự kiện thiên thể như nguyệt thực, nhật thực.
5. Bản đồ
Bản đồ cổ nhất được phát hiện ở Babylonia vào khoảng năm 2300 trước Công nguyên là những phác họa đơn giản trên đất sét. Một bản đồ đất sét được phát hiện thuộc nền văn minh Lưỡng Hà minh họa vùng Akkadian (miền bắc Iraq ngày nay). Bản đồ thời kỳ này chủ yếu được sử dụng làm bản đồ thành phố cho các chiến dịch quân sự, săn bắn và buôn bán.
Mặc dù bản đồ lần đầu tiên được phát minh ở nền văn minh Lưỡng Hà nhưng mãi về sau này , ở nền văn minh Hy Lạp và La Mã mới thực sự phổ biến bản đồ nhờ những tiến bộ khoa học về địa lý và tư tưởng tiên tiến hơn với khái niệm về một trái đất hình cầu được phát triển bởi các nhà triết học Hy Lạp vào năm 350 trước Công nguyên.
4. Toán học
Khi đời sống xã hội bắt đầu phát triển, con người bắt đầu giao dịch, mua bán, trao đổi và họ cần một hệ thống chính xác để đếm số lượng hàng hóa mà họ đã trao đổi. Người Sumer là những người đầu tiên trên trái đất phát triển khái niệm đếm.
Họ cũng đã phát triển hệ toán học với cơ sở 60. Hệ thống toán học của người Lưỡng Hà là tiền đề giúp phát triển các khái niệm như vòng tròn 360 độ và 1 năm 12 tháng được dùng đến tận ngày nay.
Họ đã sử dụng 12 đốt ngón tay để đếm trên một bàn tay và năm ngón tay khác trên bàn tay kia. Người Babylon đã sử dụng cơ sở 6 (hệ thống hiện đại mà chúng ta sử dụng ngày nay là cơ sở 10), trong đó các chữ số ở cột bên trái đại diện cho các giá trị lớn. Khái niệm về số 0 cũng được ra đời trong giai đoạn này.
3. Đô thị hóa
Thường được gọi là cái nôi của nền văn minh, trong nền văn minh Lưỡng Hà đã phát triển khái niệm đô thị hóa. Lần đầu tiên trong lịch sử, con người bắt đầu định cư ở một nơi cụ thể. Phát minh về nông nghiệp, thâm canh, thủy canh giúp con người có thể trồng trọt lương thực, rau màu dễ dàng hơn. Lương thực, thực phẩm họ làm ra có thể nuôi sống nhiều người và động vật. Mọi người đã học cách giao dịch, và khái niệm về thuế đã được phát triển.
Mesopotamia nổi lên như một trong những thành phố đầu tiên trên thế giới được xây dựng bằng gạch nung khô. Quá trình đô thị hóa ở Mesopotamia bắt đầu từ thời Uruk (4300-3100 trước Công nguyên) và là trở thành khu định cư lớn nhất trong lịch sử nhân loại, được xây dựng lên các tòa nhà bằng gạch hoành tráng vào khoảng năm 3200 trước Công nguyên. Sau đó, đến thời vua Gilgamesh, thành phố được bao quanh bởi những bức tường khổng lồ.
2. Chữ viết tượng hình đầu tiên: chữ hình nêm
Người dân thuộc nền văn minh Lưỡng Hà đã phát triển hình thức viết đầu tiên có tên là Cuneiform ( chữ hình nêm ) để phục vụ việc ghi chép lại thông tin trao đổi, buôn bán hàng hóa. Chữ hình nêm chủ yếu được sử dụng trong thương nghiệp, được các thương nhân dùng để ghi lại thông tin như lượng ngũ cốc được giao dịch. Người Lưỡng Hà cũng sử dụng chữ viết để ghi lại các sự kiện hàng ngày như thiên văn học.
Chữ hình nêm là một loại chữ tượng hình đơn giản. Ví dụ, chữ tượng hình cho một con ngựa có thể là một hình ảnh nhỏ của một con ngựa. Người ta sẽ dùng bút viết lên đất sét ướt để tạo hình. Thật khó để nhớ được tất cả hệ thống chữ viết này và phải mất 12 năm để một người có thể học viết bằng chữ hình nêm.
Các biểu tượng chữ cái đã giảm xuống 600 từ vào năm 2900 trước Công nguyên. Chữ viết hình nêm được sử dụng bởi người Assyria, Elamites, Hittites, Babylon và Akkadian trong khoảng 3.000 năm.
1. Nông nghiệp và thủy lợi
Người nông dân thời văn minh Lưỡng Hà cổ đại trồng lúa mì, lúa mạch, dưa chuột, và các loại thực phẩm và rau quả khác. Họ đã dùng cuốc đá để xới đất trước khi phát minh ra cày và sử dụng bò làm sức kéo.
Các con sông Tigris và Euphrates bao quanh khu vực Lưỡng Hà làm cho việc tưới tiêu và canh tác trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn rất nhiều. Người Lưỡng Hà đã học cách kiểm soát dòng nước từ sông và sử dụng nó để tưới cho cây trồng, xây dựng hệ thống thủy lợi đơn giản, các kênh mương tưới tiêu dẫn nước , đưa các dòng chảy từ song điều tiết hợp lý để cung cấp cho cây trồng.
Hầu hết các phát minh và khám phá của người Lưỡng Hà cổ đại đều phát triển tiên tiến hơn trong các nền văn minh sau này. Tuy nhiên, những phát minh của người Lưỡng Hà là cơ sở ban đầu, nguồn gốc giúp con người phát triển xã hội, mở đầu cho cuộc sống định cư, phát triển nông nghiệp , thương nghiệp và văn minh đô thị.
Theo khamphamai.com dịch bài.
